ΡΕΘΥΜΝΟ, Παράδοση σε πρώτο πλάνο
Θα μου επιτρέψετε να ξεκινήσω το κείμενό μου με απόσπασμα από το ποίημα του Γιώργου Σταυριανού: «Επιστροφή στο Ρέθυμνο». Και θα το κάνω, όχι διότι βρήκα κάτι να ταιριάζει στο θέμα μου, αλλά γιατί το ίδιο το θέμα, δηλαδή η παραμονή μου στο Ρέθυμνο μού θύμιζε το ποίημα σε κάθε βήμα. Όπως, για παράδειγμα ο στίχος: «Η πόλη αργοξυπνούσε, έτσι καθώς ανηφόριζα από την παραλία» ή παρακάτω:
«Ξαναγυρίζω. Δεν είχα άλλη επιλογή. Πάντα θα ξαναγυρίζω. Με τα μάτια γεμάτα ουρανό. Μόνο ουρανό. Τίποτ’ άλλο από έναν βαθύ, καταγάλανο και καθαρό ουρανό. Και κατάλαβα πως αυτός ο ίδιος ο ουρανός, θα με ακολουθούσε για πάντα.»
Είναι αλήθεια. Ο ουρανός του Ρεθύμνου θα μ’ ακολουθεί, γιατί είναι το στερέωμα της καρδιάς της Κρήτης και του Ψηλορείτη φυσικά.
Οι ατέλειωτες παραλίες, τα σπήλαια, τα φαράγγια, οι πολυάριθμες βυζαντινές εκκλησίες και τα μοναστήρια του νομού… και φυσικά η βενετσιάνικη ατμόσφαιρα με την καλοδιατηρημένη Αναγεννησιακή πόλη διαγράφουν αλλεπάλληλους κύκλους στην τροχιά των αναμνήσεων. Φεύγοντας κανείς, από κάποιο χωριό του νομού, φέρει στ’ αυτιά του το άκουσμα της κρητικής λύρας, τις ακαταμάχητες μυρουδιές της τοπικής κουζίνας που δραπετεύουν από τα μισάνοιχτα παράθυρα των σπιτιών ενώ αισθάνεται ακόμη το γλυκό καύμα της τσικουδιάς που σίγουρα θα τον κεράσουν οι άνθρωποι εκεί.
Κι αν όλα αυτά αφορούν τις αισθήσεις, οι «συναισθήσεις» και συγκεκριμένα η συμπόρευση με το συναίσθημα, την έμπνευση, την αυθόρμητη ολοκλήρωση φύσης και ανθρώπου, που βρίσκει κανείς εδώ, είναι κάτι που περνάει στο βλέμμα και μάλιστα ανεπιστρεπτί. Κάθε θύμηση του τόπου διανθίζεται με εικόνες ακριβώς όπως συνέβαινε και μ’ εκείνα τα ματογυάλια που πατώντας το κουμπάκι από πάνω, αλλάζανε την εικόνα εμπρός στα έκθαμβα μάτια μας ως παιδιά.
Ως παιδιά, επίσης, μαθαίναμε για τη λατρεία του Ήλου και της Σελήνης στην Κρήτη, ή τον μύθο του Μίνωα και της Πασφάης, του Δία και της Ευρώπης, του Τάλου, του Δαιδάλου, του Μινώταυρου και του μίτου της έξυπνης Αριάδνης, και οι κόρες των ματιών μας διαστέλλονταν από τον ενθουσιασμό και τη γοητεία που ασκούσαν πάνω μας όλα αυτά τα νήματα ονείρου. Τον ίδιο παιδικό ενθουσιασμό αισθάνεται κανείς εμπρός στο Ιερό Σπήλαιο της Ίδης-ένα από τα σημαντικότερα κέντρα λατρείας του αρχαίου κόσμου. Εδώ γεννήθηκε και ανατράφηκε ο ισχυρότερος των θεών: Δίας. Ο θεός που γλίτωσε από την μανία του πατέρα του Κρόνου που όπως είναι γνωστό έτρωγε τα παιδιά του, όταν η Ρέα-η μητέρα του, τύλιξε μία πέτρα σε σπάργανα και την έδωσε στον άντρα της αντί του νεογνού. Έπειτα, το έκρυψε μέσα στο Σπήλαιο της Ίδης και για να μην ακούσει ο Κρόνος το κλάμα του, έβαλε τους μυθικούς Δαίμονες της Κρήτης-τους Κουρήτες, να χορεύουν χτυπώντας δυνατά τις χάλκινες ασπίδες τους. Το παιδί μεγάλωσε πίνοντας το γάλα της Αίγας Αμάλθειας ενώ όσο θήλαζε το σπήλαιο φρουρούσε ένα χρυσός σκύλος.
Μα είναι τόσα πολλά αυτά που έχει κανείς εδώ να δει και να μάθει! Το οχυρωμένο οικιστικό συγκρότημα με την PortaGuora των Βενετών που πέρασαν από εδώ, τα δημόσια κτήρια όπως η Loggia, η Κρήνη Rimondi, ο Πύργος του Ρολογιού…
Περνώντας από καιρούς σε καιρούς, η λαϊκή μορφή τέχνης διαμορφώθηκε σε κάτι πολύ αξιόλογο που περιλαμβάνει αγγειοπλαστική, καλαθοπλεκτική, ξυλογλυπτική, λιθοξοΐα και φυσικά υφαντική.
Πιο συγκεκριμένα, στο χωριό Μαργαρίτες Μυλοποτάμου, η αγγειοπλαστική είναι η βασική απασχόληση πολλών κατοίκων αφού εκτός των διακοσμητικών αντικειμένων, ευκολύνουν την καθημερινότητά τους με, επίσης, χειροποίητα χρηστικά αντικείμενα.
Στο χωριό Αλφά, η λιθοξοΐα είναι αυτή που επικρατεί λόγω της καταπληκτικής υπόλευκης κι εύκολης στη σμίλευση, πέτρας που εξορύσσεται στην περιοχή.
Τα Ανώγεια, τα Λιβάδια, γενικότερα τα ορεινά χωριά του Μυλοποτάμου ανθίζει η τέχνη της υφαντικής, της κεντητικής και της πλεκτικής, ενώ πολλές φορές για τον χρωματισμό των δημιουργιών τους, οι Κρητικές χρησιμοποιούν βαφές προερχόμενες από φυτά και αγριολούλουδα.
Το Ρέθυμνο είναι μια υπέροχη συνένωση τοπίου, παραδόσεων, ρίζας αρχαίγονης, και… «ουρανού. Μόνο ουρανού. Τίποτε άλλου εκτός ενός βαθιού, καταγάλανου και καθαρού ουρανού».
Πώς θα φθάσετε
Στο Ρέθυμνο θα φθάσετε οδικώς από το λιμάνι των Χανίων ή του Ηρακλείου που συνδέονται με πλοία από το λιμάνι του Πειραιά.
Με τον ίδιο τρόπο, δηλαδή οδικώς θα φθάσετε και από τα δύο διεθνή αεροδρόμια που υπάρχουν στο Ηράκλειο και στα Χανιά, αλλά και εγχώριο αεροδρόμιο της Σητείας.